Ο χαλκός είναι ένα από τα κυρία υλικά που χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο στους προϊστορικούς χρόνους.  Μία από τις σημαντικότερες περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας την έχουμε ονομάσει «Εποχή του Χαλκού».

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ο χαλκός παραμένει ένα από τα πιο γνωστά και πολύτιμα μέταλλα. Πέρασε μέσα από την ιστορία όλων των λαών και των πολιτισμών συμβάλλοντας σημαντικά στην παγκόσμια ανάπτυξη από το 7.000 π.Χ. έως σήμερα.

Μέσα από την ιστορική αναδρομή του χαλκού, ανακαλύπτουμε τη συμβολή του και τη χρήση του σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη από την αρχαιότητα έως σήμερα. Το διαπιστώνουμε από τις χάλκινες δημιουργίες όλων των εποχών που κοσμούν σήμερα εκατοντάδες μουσεία σε όλο τον κόσμο.

H χρήση καθαρού χαλκού ήταν γνωστή στη Μικρά Ασία από το 6.500 π.Χ. ενώ από τα μέσα της 4ης χιλιετίας άρχισε ν΄ αναπτύσσεται η μεταλλουργία που προκάλεσε και την αστικοποίηση της Μεσοποταμίας. Περί το 3.000 π.Χ. η χρήση χαλκού ήταν πλήρως διαδεδομένη στην Εγγύς Ανατολή. Η χρήση του ορείχαλκου ήταν ευρύτερα διαδεδομένη στη 2η χιλιετία μέχρι την 1η όπου ακολούθησε η ευρύτερη χρήση του σιδήρου.
Ο χαλκός είναι το πρώτο από τα μέταλλα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για την κατασκευή σκευών, εργαλείων και όπλων. Το αιώνιο μέταλλο έγινε γνωστό περίπου το 9.000 π.Χ., πιθανόν επειδή απαντά ως αυτοφυής και δεν απαιτεί μεταλλουργική διαδικασία για την παρασκευή του σε καθαρή μορφή.

Τα παλιότερο χάλκινο αντικείμενο που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα, ανήκει στη 10η χιλιετία π.Χ. και ανακαλύφθηκε στη σπηλιά Shanidar, στο βουνό Zagros στο Ιράκ. Αυτό όπως και άλλα ευρήματα της εποχής είναι φτιαγμένο από καθαρό χαλκό, επειδή δεν ήταν ακόμη γνωστές οι τεχνικές τήξης και έτσι το μέταλλο το προμηθευόταν στη φυσική του κατάσταση από επιφανειακά αποθέματα.

Το άγαλμα του έφηβου των Αντικυθήρων θεωρείται σήμερα κατά κοινή ομολογία πρωτότυπο, χρονολογείται στη δεκαετία 340-330 π.Χ. Η απόδοσή του, ωστόσο, σε συγκεκριμένο καλλιτέχνη διχάζει τους ερευνητές. Η πλειοψηφία πάντως των ερευνητών, που θεωρεί τον «Έφηβο των Αντικυθήρων» έργο της αργειοσικυώνιας σχολής των συνεχιστών του Πολύκλειτου, προτιμά να τον αποδίδει στον Σικυώνιο Κλέωνα, γλύπτη της «τρίτης γενιάς» καλλιτεχνών της σχολής, στην «πορεία προς τον Λύσιππο». Ο νεαρός, γυμνός άνδρας παριστάνεται όρθιος, κατενώπιον. Στηρίζεται με ολόκληρο το πέλμα στο αριστερό σκέλος, ενώ το δεξί, λυγισμένο στο γόνατο, φέρεται λοξά προς τα δεξιά και πίσω ακουμπώντας με τα δύο εσωτερικά ακροδάχτυλα στο έδαφος. Ανασηκώνει και προβάλλει διαγώνια το δεξί χέρι, ενώ έχει το αριστερό, χαμηλωμένο, χαλαρό, αρκετά κοντά στο σώμα. Στρέφει έντονα την κεφαλή προς την πλευρά του άνετου σκέλους, χωρίς να επικεντρώνει το βλέμμα προς το αντικείμενο που έφερε κάποτε στο δεξί χέρι. Η κοντή κόμη οργανώνεται σε κυματοειδείς αλληλοκαλυπτόμενους βοστρύχους, αποδοσμένους με ιδιαίτερη λεπτομέρεια και πλαστικότητα.

Ο «Έφηβος των Αντικυθήρων» έχει ερμηνευτεί κατά καιρούς ως Απόλλωνας, «Λόγιος» Ερμής που κρατά κηρύκειο και ρητορεύει, Ηρακλής με ρόπαλο ή λεοντή, νικητής αθλητής που φέρει ως έπαθλο σφαιρικό ληκύθιο, σφαίρα, στεφάνι, φιάλη ή μήλο. έχει μάλιστα θεωρηθεί ακόμη και επιτύμβιο άγαλμα νέου.

Στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό βρίσκουμε τον χαλκό να χρησιμοποιείται και ως εργαλείο για το κόψιμο της πέτρας. Στο παλάτι της Τιρύνθου βρέθηκε ένα πριόνι από φύλλο χαλκού, το οποίο μαζί με άμμο χρησιμοποιούνταν για κόψιμο μαλακών ογκολίθων.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το αρχαιότερο χάλκινο πολύπλοκο επιστημονικό όργανο. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε με βάση τα μαθηματικά, τους νόμους της φυσικής και μία προηγμένη τεχνολογία. Ο Μηχανισμός λειτουργεί με προσεκτικά σχεδιασμένα και κατασκευασμένα γρανάζια. Τα γρανάζια εκτελούν συγκεκριμένες μαθηματικές πράξεις, καθώς κινούνται γύρω από άξονες. Η κίνηση των γραναζιών κινεί δείκτες. Τα γρανάζια περιστρέφονται έτσι, ώστε να εκτελούνται συγκεκριμένες μαθηματικές πράξεις που περιγράφουν φυσικά φαινόμενα: τις κινήσεις των αστρονομικών αντικειμένων. Ο μηχανισμός προβλέπει τις εκλείψεις Σελήνης και Ηλίου. Προσδιορίζει πότε γίνονται οι Ολυμπιακοί αγώνες και οι άλλοι στεφανίτες αγώνες, δηλαδή τα Ολύμπια, τα Νάα, Ίσθμια, Πύθια, Νέμεα.

Κυριότερα ορυκτά του χαλκού είναι ο Χαλκοπυρίτης (Cu2S), ο χαλκοσίνης, o βορνίτης, ο κυπρίτης, ο μαλαχίτης και ο αζουρίτης (τα δύο τελευταία είναι ημιπολύτιμοι λίθοι).

Το χημικό στοιχείο Χαλκός (Cuprum) είναι μέταλλο με ατομικό αριθμό 29 και ατομικό βάρος 63,546 . Έχει θερμοκρασία τήξης 1084,6 °C και θερμοκρασία βρασμού 2567 °C. Το σύμβολό του είναι Cu. Έχει κοκκινωπό χρώμα και είναι όλκιμος και ελατός.

Σήμερα, ο χαλκός εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μέταλλα και χρησιμοποιείται ευρέως στην αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση, στα θερμοϋδραυλικά δίκτυα, στις τέχνες, στη βιομηχανία, στις τηλεπικοινωνίες, και στον υγειονομικό κλάδο καθώς τα πλεονεκτήματά του υπερτερούν άλλων ανταγωνιστικών υλικών. Χάρη στις ιδιότητες τους, την ανθεκτικότητά του και στη διάρκειά του στο χρόνο συνεχίζει να προσφέρει σημαντικές δυνατότητες αξιοποίησης με τις πολλαπλές εφαρμογές του.